TOÀN CẢNH SỰ PHÁT TRIỂN NGÀNH XÂY DỰNG VIỆT NAM: THỰC TRẠNG VÀ XU HƯỚNG
Ngành xây dựng Việt Nam luôn giữ vai trò trụ cột trong tiến trình phát triển kinh tế - xã hội, đóng góp lớn vào GDP quốc gia, thúc đẩy đầu tư hạ tầng và tạo ra hàng triệu việc làm mỗi năm. Từ giai đoạn 2023 đến 2024, mặc dù phải đối mặt với nhiều thách thức như chi phí nguyên vật liệu tăng cao, pháp lý phức tạp và nhu cầu đầu tư công chưa ổn định, ngành vẫn cho thấy sức chống chịu và khả năng hồi phục nhất định. Bước vào giai đoạn 2025–2030, ngành xây dựng Việt Nam được kỳ vọng sẽ chuyển mình mạnh mẽ nhờ ứng dụng công nghệ mới, thúc đẩy phát triển bền vững và tích hợp vào các chuỗi cung ứng toàn cầu.
I. Thực trạng ngành xây dựng Việt Nam giai đoạn 2023–2024
1. Ảnh hưởng từ kinh tế vĩ mô và thị trường bất động sản
Trong hai năm 2023–2024, nền kinh tế Việt Nam chịu ảnh hưởng từ sự suy giảm toàn cầu, lãi suất cao và chính sách thắt chặt tín dụng. Điều này dẫn đến sự suy giảm rõ rệt trong thị trường bất động sản – lĩnh vực có mối quan hệ mật thiết với xây dựng. Nhiều dự án nhà ở, thương mại, nghỉ dưỡng bị đình trệ hoặc giãn tiến độ, gây áp lực lớn cho các doanh nghiệp xây dựng.
Cụ thể, theo số liệu từ Bộ Xây dựng, tăng trưởng giá trị sản xuất xây dựng năm 2023 chỉ đạt khoảng 4,2%, giảm so với giai đoạn 2017–2019 (trung bình trên 8%). Hàng loạt doanh nghiệp vừa và nhỏ trong ngành xây dựng rơi vào tình trạng thiếu vốn lưu động, nợ đọng lớn, dẫn đến giải thể hoặc sáp nhập.
2. Sự phục hồi nhờ đầu tư công và các dự án hạ tầng trọng điểm
Dù thị trường dân dụng và bất động sản chững lại, nhưng đầu tư công trở thành "phao cứu sinh" giúp duy trì tăng trưởng của ngành. Các công trình giao thông trọng điểm như Cao tốc Bắc – Nam giai đoạn 2, sân bay Long Thành, dự án vành đai 4 Hà Nội và vành đai 3 TP.HCM... được ưu tiên giải ngân, góp phần tạo việc làm và động lực cho các nhà thầu trong nước.
Năm 2024, Chính phủ tăng tốc giải ngân đầu tư công, đạt trên 95% kế hoạch vốn, theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Điều này giúp tổng giá trị xây lắp công trình nhà nước tăng trưởng khoảng 8%, bù đắp phần nào sự sụt giảm từ khu vực tư nhân và FDI.
3. Những thách thức tồn tại trong ngành xây dựng
Mặc dù có điểm sáng từ đầu tư công, ngành xây dựng Việt Nam vẫn đối mặt với nhiều khó khăn:
-
Giá vật liệu xây dựng biến động mạnh: thép, xi măng, nhôm, nhựa tăng giá bất thường, làm đội chi phí và gây khó cho nhà thầu.
-
Thiếu hụt lao động có tay nghề: đặc biệt sau đại dịch COVID-19, nguồn nhân lực ngành xây dựng bị rút giảm nghiêm trọng.
-
Pháp lý và quy trình đấu thầu còn nhiều bất cập: quy trình cấp phép xây dựng và phê duyệt dự án kéo dài khiến doanh nghiệp tốn thời gian và chi phí cơ hội.
-
Tình trạng nợ đọng xây dựng cơ bản tiếp diễn, gây khó khăn về dòng tiền cho nhà thầu, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ.
II. Xu hướng phát triển ngành xây dựng Việt Nam giai đoạn 2025–2030
1. Chuyển đổi số và công nghệ hóa ngành xây dựng
Từ năm 2025, Việt Nam sẽ đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong xây dựng, hướng đến một ngành “smart construction” với các yếu tố như:
-
Mô hình thông tin công trình (BIM): được áp dụng rộng rãi trong thiết kế, quản lý và vận hành công trình.
-
Công nghệ in 3D bê tông, robot thi công, drone giám sát công trình và AI trong dự báo tiến độ – giúp tiết kiệm chi phí, nâng cao độ chính xác và an toàn.
-
Hệ thống quản lý thi công thông minh và ERP ngành xây dựng giúp kiểm soát chặt chẽ tài chính – vật tư – nhân lực trong thời gian thực.
Theo dự báo của McKinsey, ứng dụng công nghệ có thể giúp ngành xây dựng tăng năng suất tới 30% và tiết kiệm chi phí tới 20% trong giai đoạn 2025–2030.
2. Hướng tới công trình xanh – phát triển bền vững
Ngành xây dựng Việt Nam sẽ chuyển dịch mạnh mẽ sang xây dựng xanh, tiết kiệm năng lượng, thân thiện môi trường nhờ sự thúc đẩy từ chính sách và nhu cầu thị trường.
-
Các công trình công cộng, đô thị mới, khu công nghiệp sẽ được yêu cầu tuân thủ tiêu chuẩn LEED, EDGE, LOTUS...
-
Vật liệu xây dựng thân thiện môi trường, như bê tông tái chế, gạch không nung, sơn sinh học... sẽ ngày càng phổ biến.
-
Tiêu chuẩn phát thải carbon trong xây dựng sẽ dần trở thành yếu tố bắt buộc khi Việt Nam cam kết Net Zero vào năm 2050.
Điều này tạo ra cơ hội lớn cho các doanh nghiệp tiên phong trong vật liệu mới, thiết kế xanh và xây dựng thông minh.
3. Tái cấu trúc doanh nghiệp và hội nhập quốc tế
Giai đoạn 2025–2030 sẽ chứng kiến làn sóng tái cấu trúc các doanh nghiệp xây dựng, từ quy mô, nhân sự đến chiến lược phát triển. Các tập đoàn lớn sẽ đầu tư mạnh vào năng lực kỹ thuật, mở rộng sang hạ tầng – năng lượng tái tạo – logistics.
-
Doanh nghiệp xây dựng nhà nước sẽ tiếp tục cổ phần hóa và nâng cao hiệu quả quản trị.
-
Liên doanh quốc tế và hợp tác với các đối tác nước ngoài sẽ tăng mạnh để nâng chuẩn công nghệ và khả năng thi công các dự án có vốn ODA, FDI hoặc EPC.
Thêm vào đó, mở cửa thị trường xây dựng trong khuôn khổ CPTPP và EVFTA sẽ tạo áp lực cạnh tranh lẫn cơ hội xuất khẩu dịch vụ xây dựng ra nước ngoài.
4. Phát triển đô thị thông minh và hạ tầng tích hợp
Đô thị hóa nhanh đang tạo ra nhu cầu mạnh mẽ về:
-
Nhà ở xã hội và nhà ở công nhân tại các khu công nghiệp lớn.
-
Hệ thống hạ tầng tích hợp (giao thông, cấp nước, năng lượng sạch, viễn thông).
-
Các khu đô thị thông minh tại Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Cần Thơ... với hệ thống cảm biến, điều khiển tự động, quản lý dữ liệu công trình.
Ngành xây dựng không chỉ thi công mà còn tham gia sâu vào quy hoạch – thiết kế – vận hành, tạo ra chuỗi giá trị bền vững.
Kết luận: Cơ hội và thách thức đan xen
Ngành xây dựng Việt Nam trong giai đoạn 2023–2030 đang bước qua một giai đoạn chuyển giao quan trọng. Giai đoạn 2023–2024 tuy còn nhiều khó khăn, nhưng lại là bước đệm để ngành thích nghi và nâng cấp. Từ năm 2025 trở đi, các xu hướng mới như chuyển đổi số, công trình xanh, đô thị thông minh sẽ dẫn dắt ngành phát triển theo hướng hiện đại, bền vững và tích hợp vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Doanh nghiệp xây dựng Việt Nam cần chủ động đổi mới công nghệ, minh bạch tài chính, nâng cao năng lực nhân sự và nắm bắt cơ hội từ chính sách nhà nước để giữ vững vai trò đầu tàu trong công cuộc phát triển đất nước.
Công Ty TNHH Tư Vấn Công Trình Xây Dựng Đức Thành – Đồng hành cùng doanh nghiệp xây dựng
Với 15 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tư vấn và pháp lý xây dựng, Đức Thành tự tin hỗ trợ doanh nghiệp:
-
Tư vấn hồ sơ công bố năng lực
-
Đào tạo nhân sự kỹ thuật đáp ứng chuẩn
-
Kiểm tra – rà soát rủi ro pháp lý trong dự án
Đọc Thêm các bài viết Công Ty TNHH Tư Vấn Công Trình Xây Dựng Đức Thành
- Điều kiện, trình tự, thủ tục và đơn vị cấp chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng
- Hồ sơ cấp chứng chỉ năng lực xây dựng hạng 3: Hướng dẫn chi tiết
📍 Địa chỉ: Tầng 18, tòa nhà Lotte Mall Westlake, Lạc Long Quân – Tây Hồ – Hà Nội
📧 Email: tuvanducthanh523@gmail.com
🌐 Website: ducthanhvietnam.com
📞 Hotline: 0393 344 499
Dịch